Thursday 7th February 2019
❤ ความรู้ที่ได้รับ
วันนี้อาจารย์ได้สอนเนื้อของอาทิตยืที่แล้วที่ไม่ได้เรียนเนื่องจากมหาวิทยาลัยได้ปิด จึงเอาเนื้อหามาสอนรวมกันกับอาทิตย์นี้ คือเรื่องหลักการจัดกิจกรรมและประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยและวัสดุ อุปกรณ์
สำหรับงานศิลปะเด็กปฐมวัย
หลักการจัดกิจกรรมและประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์
สำหรับเด็กปฐมวัย
➤ ความสำคัญ
ศิลปะ
เป็นพื้นฐานทางการศึกษาสำหรับเด็กปฐมวัย
เพราะศิลปะ
ช่วยให้เด็กปฐมวัยมีประสบการณ์ที่หลากหลาย
- ประสบการณ์ด้านการสำรวจ ตรวจสอบ (สังเกตสิ่งแวดล้อมรอบตัว)
- ประสบการณ์ด้านวัสดุ-อุปกรณ์
(เรียนรู้การใช้เครื่องมือต่างๆ)
- ประสบการณ์ทางด้านความรู้สึก
และการใช้ประสาทสัมผัส
➤ จุดมุ่งหมายในการสอนศิลปะ
•การสอนศิลปะเด็ก
ไม่ใช่การสอนให้เด็กวาดรูปเก่ง
•การสอนศิลปะเด็ก
เป็นการปลูกฝังนิสัยอันดีงาม ละเอียดอ่อน
และให้มีความพร้อมสำหรับการศึกษาในระดับสูงขึ้นต่อไป
•การสอนศิลปะเด็กจึงมีจุดมุ่งหมาย เพื่อ
1.
ฝึกทักษะการใช้มือและเตรียมความพร้อม
ผ่านการใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5
2. ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ +
ความสามารถของเด็กแต่ละคน
3. พัฒนาทางร่างกาย อารมณ์ สังคม
สติปัญญาและบุคลิกภาพ
4. ปลูกฝังค่านิยม เจตคติ
และคุณสมบัติที่ดีของศิลปะ และวัฒนธรรมไทย
5.
ฝึกให้เด็กได้เริ่มต้นเรียนรู้การใช้เครื่องมือ
เครื่องใช้ในการทำงานศิลปะตลอดจนรู้จักเก็บรักษา
และทำความสะอาดอย่างถูกต้อง
6.
ฝึกการทำงานร่วมกันเป็นทีม
7.
เปิดโอกาสให้เด็กแสดงออกอย่างอิสระ ผ่อนคลาย สนุกสนาน และใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
8.
นำประสบการณ์ที่ได้รับไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน
➤บทบาทของครูศิลปะ
ครู
คือบุคคลสำคัญที่สุดในการจัดการเรียนการสอนศิลปะ
-
เป็นผู้สร้างบรรยากาศ (
ในการประดิษฐ์ คิดค้น และผลิตผลงาน)
- เป็นผู้ส่งเสริม สนับสนุน (พูดคุย ชักจูง เร้าความสนใจ ให้กำลังใจ)
- เป็นผู้ดูแลเด็กให้สร้างสรรค์งาน (
ให้ความรัก ความอบอุ่น เป็น
กันเอง
และคอยให้คำแนะนำ ช่วยเหลือ)
-
เป็นต้นแบบที่ดี (สาธิตวิธีการที่ถูกต้อง ไม่เผด็จการ ส่งเสริมการกล้าคิด กล้าตัดสินใจ)
- เป็นผู้อำนวยความสะดวก (จัดเตรียมวัสดุ-อุปกรณ์ รูปแบบศิลปะหลากหลาย)
➤ บทบาทของครู (
เลิศ อานันทะ : 2533 )
1. สอนด้วยใจรัก
และเอาใจใส่
2. ยอมรับความสามารถเด็กแต่ละคน
3. ปิดโอกาสและให้อิสระเด็กในการสร้างผลงาน
ไม่รีบร้อนแก้ไขงาน
4. ไม่แทรกแซงความคิดเด็ก หรือแก้ปัญหาแทนเด็ก
แต่ส่งเสริมให้เด็กกล้าคิด กล้าทำ และกล้าแสดงออก
5. กระตุ้น ยั่วยุ ท้าทายให้เด็กแสดงออกอย่างเต็มความสามารถ
6. มีการวางแผน
+ จัดเตรียมเครื่องมืออุปกรณ์ล่วงหน้าพร้อมทำกิจกรรม
➤ ข้อควรคำนึงในการสอนศิลปะ
1. หลีกเลี่ยงการให้แบบ
การวาดภาพตามรอยปะ
หรือใช้สมุดภาพระบายสี เพราะทำให้เด็กสูญเสียความคิดสร้างสรรค์
2. ต้องช่วยพัฒนาความเป็นตัวของตัวเองให้แก่เด็ก
ให้เด็กเกิดความภาคภูมิใจ ใช้คำพูดทางบวก เช่น หนูทำได้...ลองทำดูสิ
3. ไม่บีบบังคับหรือคาดคั้นเอาความหมายจากภาพ ให้เด็กพูดคุยอย่างสบายใจ
และเข้าใจในผลงานของตนเอง
4. ไม่แก้ไขหรือช่วยเด็กทำผลงาน เป็นแค่ผู้สังเกตการณ์และผู้ช่วยเหลือ
5. ไม่วิจารณ์งานศิลปะเด็ก และมีวิธีการประเมินงานที่เหมาะสม
6. มีส่วนในการช่วยให้ผู้ปกครองเห็นคุณค่าของงานเด็ก
7. มีส่วนช่วยขยายประสบการณ์ทางศิลปะชองเด็ก ไม่อยู่แต่ในห้องเรียน ควรพาเด็กออกสำรวจ สัมผัส
สังเกต ทัศนศึกษา
เยี่ยมชมงานศิลปะตามแหล่งต่างๆ
➤ การเตรียมการสำหรับการสอนศิลปะ
- การสร้างข้อตกลง
และระเบียบการใช้วัสดุ อุปกรณ์
- การจัดเตรียมวัสดุ
อุปกรณ์ให้เพียงพอ
- การจัดวางวัสดุ อุปกรณ์ให้สะดวกแก่การใช้งาน
- การจัดเตรียมเครื่องมือรักษาความสะอาด
(ฟองน้ำ ผ้าเช็ดมือ
ถังขยะ ถังน้ำ)
- การจัดเตรียมพื้นที่ในการทำงานอย่างเหมาะสม
และเพียงพอ
- การจัดเก็บผลงาน / การจัดสถานที่แสดงผลงาน
➤ ลำดับขั้นตอนการสอนศิลปะ
ขั้นตอนการสอนศิลปะ
1. เลือกเรื่องที่จะสอน
2. กำหนดจุดมุ่งหมายในการสอน
3. เตรียมการก่อนสอน
- เตรียมแผนการสอน
- เรื่อง
จุดประสงค์ เนื้อหา ระยะเวลา
สื่อการสอน จำนวนเด็ก จำนวนกิจกรรม
สถานที่
- เตรียมอุปกรณ์การสอน
5. ทดลองและตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนลงมือสอนจริง
6. ทำการสอนจริงตามแผน
7. เตรียมตัวเด็กให้พร้อมก่อนการลงมือทำผลงาน เช่น
การแบ่งกลุ่ม
เด็ก
การให้เด็กสวมผ้ากันเปื้อน
การปฏิบัติตามข้อตกลง
8. การปฏิบัติงานของเด็ก โดยมีครูเป็นผู้ดูแล แนะนำ
ช่วยเหลือ
ตลอดจนเขียนชื่อ และจดบันทึกข้อมูล
9. การเก็บ การรักษา และการทำความสะอาด
10. การประเมินผลงานเด็ก
➤ เทคนิควิธีสอนศิลปะ
การสอนศิลปะเด็กให้ดีและประสบผลสำเร็จ
• เข้าถึง – ดูแล เอาใจใส่ ใกล้ชิดเด็กแต่ละคนอย่างเท่าเทียม
• เข้าใจ –
ความสามารถ ความแตกต่างระหว่างบุคคล
• ให้ความรัก –
รักและเข้าใจ สนับสนุนและพัฒนา ช่วยเหลือ
• สร้างสรรค์บรรยากาศ – หลากหลาย สนุกสนาน อิสระ
• มีระเบียบวินัย – มีข้อตกลงร่วมกัน
และปลูกฝังเรื่องระเบียบวินัย
ในการทำงาน
• ปลอดภัย –
คำนึงถึงความปลอดภัยเป็นหลัก
การสอนให้เด็กมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
• เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงออกอย่างเสรี มีอิสระในการ
สร้างสรรค์งาน
• ฝึกหัดให้เกิดการเรียนรู้ ทดลองด้วยตนเอง ลองผิดลองถูก
• เรียนรู้การวางแผนงานและแก้ไขปัญหา
• ส่งเสริมการแสดงออกอย่างหลากหลายรูปแบบ
• เน้นการเรียนปนเล่น
• สนับสนุน/เน้นเรื่องคุณค่าความงาม ความดี
• สนับสนุน/เน้นเรื่องคุณค่าความงาม ความดี
วัสดุ อุปกรณ์
สำหรับงานศิลปะเด็กปฐมวัย
➤ วัสดุที่ใช้ในงานศิลปะ
วัสดุ
คือ สิ่งที่ใช้แล้วหมดไป เช่น กระดาษ สี กาว ฯลฯ
วัสดุที่ใช้ในการทำผลงานทางศิลปะอาจเป็นวัสดุที่มีขายทั่วไปหรือเป็นวัสดุจากธรรมชาติ
หรือที่มีในท้องถิ่น และเหมาะสมกับวัยและวุฒิภาวะของเด็ก หลีกเลี่ยงวัสดุที่เป็นอันตรายกับเด็ก
เช่น วัสดุที่มีปลายแหลม คม
แตกหักง่าย ภาชนะที่เคยบรรจุสารเคมี หรือน้ำยาต่างๆที่ยังอาจติดค้าง หรือมีกลิ่นระเหยที่เป็นอันตรายต่อเด็ก
กระดาษ
เป็นวัสดุที่สามารถนำมาใช้สร้างสรรค์ผลงานทาง
ศิลปะ ได้อย่างกว้างขวาง เพราะ หาง่าย ราคาไม่แพง
เป็นวัสดุที่เด็ก
คุ้นเคย เช่น
กระดาษวาดเขียน
ซึ่งมีความหนาไม่เท่ากัน ที่เรียกเป็นปอนด์ มี 60 80 100
ใช้ได้ดีกับงานวาดรูป
ระบายสีทุกชนิดสำหรับเด็ก
กระดาษโปสเตอร์ มีทั้งชนิดหน้าเดียว
และสองหน้า ทั้งหนาและบาง สีสดใส หลากสี ราคาค่อนข้างแพง ใช้ในงานตัด
ประดิษฐ์เป็นงานกระดาษสามมิติเป็นส่วนมาก
กระดาษมันปู เป็นกระดาษผิวเรียบมันด้านหนา
ด้านหลังเป็นสีขาว มีสีทุกสี เนื้อบาง เหมาะกับการทำศิลปะประเภทฉีก ตัด พับ
ปะกระดาษ
กระดาษจากนิตยสาร เป็นกระดาษที่เหมาะในการนำมาใช้กับเด็กเล็กๆ
เพราะไม่ต้องซื้อหา เพียงแต่สะสมไว้ ซึ่งสามารถใช้แทนกระดาษมันปูได้เป็นอย่างดี
กระดาษหนังสือพิมพ์ เป็นกระดาษที่ใช้ได้เช่นเดียวกับกระดาษนิตยสาร
แต่จะบางกว่า แต่หมึกอาจเลอะมือเด็กได้มากกว่า
แต่ก็มีขนาดใหญ่ใช้ในการรองปูโต๊ะหรือพื้นกันเปื้อน
ใช้ในงานที่ต้องการกระดาษชิ้นใหญ่ๆ เช่นการทำหุ่นตัวใหญ่ๆ
การนำกระดาษมาใช้กับเด็กครูควรคำนึงถึงความเหมาะสมในการ
ใช้งานของกิจกรรมนั้นๆ
เพื่อจะได้งานที่ดี สวยงามและเหมาะสม
ไม่ควรใช้กระดาษที่มีราคาแพงจนเกินไป
➤สีที่ใช้ในงานศิลปะ
สี เป็นวัสดุที่ดึงดูดความสนใจของเด็กเป็นอย่างมาก
สีที่ใช้ในงาน
ศิลปะของเด็กปฐมวัย เช่น สีเทียน สีฝุ่น สีโปสเตอร์ สีผสมอาหาร
สี
จากธรรมชาติต่างๆ สีแต่ละชนิดมีคุณสมบัติและข้อบ่งใช้ที่แตกต่าง
กัน
ขึ้นอยู่กับกิจกรรมแต่ละประเภทที่จัดให้กับเด็ก
สีเทียน ( Caryon ) คือสีที่ผสมกับขี้ผึ้ง แล้วทำเป็นแท่ง มีหลายสีหลายขนาด
สีเทียนที่ดีควรมีสีสด ไม่มีไขเทียนมากเกินไป
สีเทียนที่มีราคาถูกมักมีส่วนผสมของขี้ผึ้งมากกว่าเนื้อสี
เมื่อนำมาใช้จะได้สีอ่อนๆ ใสๆ ไม่ชัดเจน มีเทียนไขเกาะกระดาษหนา
ควรเลือกชนิดที่มีเนื้อสีมากกว่าเนื้อเทียน มีสีสด แท่งโต
เพื่อเด็กหยิบจับถนัดมือกว่าแท่งเล็กและไม่หักง่าย
หากซื้อเป็นกล่องควรเปิดดูที่มีสีสดๆ สีเข้มๆมากกว่าสีอ่อนๆ ถ้าไม่มีสีขาวเลยจะดีกว่า
เพราะเด็กใช้สีขาวน้อย
สีชอล์กเทียน
(oil pasteal) เป็นสีที่มีราคาแพงกว่าสีเทียนธรรมดา
โดยทั่วไปคล้ายสีเทียน เป็นสีชอล์กที่ผสมน้ำมันหรือไข สีสดใส เนื้อนุ่ม สีหนา
เมื่อระบายด้วยสีชนิดนี้แล้ว สามารถใช้เล็บ นิ้วมือ หรือกระดาษทิชชู ตกแต่ง
เกลี่ยสีให้เข้ากันคล้ายรูปที่ระบายด้วยสีน้ำมัน สีชอล์กมักจะทำเป็นแท่งกลมเล็กๆ
และมีสีมากเกินไปเหมาะสำหรับเด็กโตมากกว่าเด็กเล็ก
สีเทียนพลาสติก
(plastic crayon) ผลิตขึ้นจากสีและพลาสติกผสม
ทำเป็นแท่งเล็กๆ แข็ง มีสีสดหลายสี ใช้ระบายสีง่าย เหลาได้เหมือนดินสอ
จึงสามารถระบายในส่วนที่มีรายละเอียดได้และสามารถใช้ยางลบธรรมดาลบบางส่วนที่ไม่ต้องการออกได้
แต่มีราคาแพงมาก
สีเมจิก (Water
color)
บรรจุเป็นด้ามคล้ายปากกามี 2
ชนิด
คือชนิดปลายแหลมและปลายตัด
เป็นสีที่สว่างสวยงามและสดใส
เหมาะสำหรับการขีดเขียนลายเส้น
หรือการเขียนตัวหนังสือแต่อาจไม่เหมาะสำหรับเด็กระบายสีเนื้อที่กว้าง แต่เด็กเล็กๆ
จะชอบเพราะใช้สะดวก สีสด แห้งเร็ว ถ้าเปื้อนล้างออกง่าย
ปากกาปลายสักหลาด(felt pen)
บางทีเรียก ปากกาเคมี
เป็นปากกาพลาสติก ปากเป็นสักหลาดแข็ง ภายในบรรจุด้วยหลอดสี
เมื่อเขียนหมึกจะไหลซึมผ่านปากสักหลาดมาสู่พื้นกระดาษให้สีสดใสมาก
ไม่เหมาะในการระบายพื้นที่กว้าง ถ้าทิ้งไว้นานๆ สีจะซีดเร็ว
ควรให้เด็กสวมปลอกปากกาทุกครั้งที่เขียนเสร็จ
ดินสอ (pencil)
เด็กๆ
ส่วนมากอยากใช้ดินสอในการวาดรูป เหมือนผู้ใหญ่ทำกัน แต่อย่างไรก็ดี
ไม่ควรใช้ดินสอเป็นเครื่องมือในการวาดรูปสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 7
ปี
เพราะการเสดงออกตามธรรมชาติของเด็กจะหดหายไป
ดินสอสี(color pencil) หรือสีไม้ดินสอสีก็เช่นเดียวกับดินสอ คือ เหมาะ สำหรับเด็กโตๆ มากกว่าเด็กเล็กๆ
เพราะนอกจากจะหัก ทู่ง่าย ต้องเหลาบ่อยๆ
มีราคาแพงมากเมื่อเทียบกับเทียนหรือสี ประเภทผสมน้ำ
สีฝุ่น (tempera)
เป็นสีผง
ทึบแสง มีหลายสี ใช้ผสมน้ำให้ใสข้นเป็นครีมอาจผสมกาวหรือแป้งเปียกด้วย
ขึ้นอยู่กับงานแต่ละชนิด มีราคาถูกกว่าสีประเภทอื่น เก็บไว้ใช้ได้นาน
มีขายตามร้านเครื่องเขียนทั่วไป เวลาใช้ต้องผสมกับของเหลวที่เหมาะสม
นอกจากน้ำแล้วก็มีน้ำนม น้ำแป้งและน้ำสบู่
สีโปสเตอร์ (poster
color) ก็คือสีฝุ่นที่ผลิตบรรจุขวดขาย
เป็นสีทึบแสง มีหลายสีใช้ผสมน้ำ เป็นสีที่ผสมเสร็จเรียบร้อยแล้วพร้อมใช้เลย
ลักษณะคล้ายครีมมีราคาแพงกว่าสีฝุ่น เป็นสีที่เด็กๆ ใช้ง่าย แต่ถ้าต้องการสีอ่อนๆ
จะผสมน้ำไม่ได้ จะต้องใช้สีขาวผสมจะได้สีอ่อน ระบายได้เรียบ
สีน้ำ (water
color) เป็นสีโปร่งแสง
ไหล ผสมกลมกลืนง่าย สามารถใช้ในส่วนที่เป็นรายละเอียดได้ มีทั้งที่เป็นหลอดและก้อน
ใช่กับพู่กันกลมหรือพู่กันแบนขนนุ่มช่วยระบาย
น้ำเป็นตัวละลายให้ได้สีเข้มหรือเจือจางต่างกันออกไป เด็กเล็กๆ
มักจะไม่ค่อยชอบใช้สีน้ำ เพราะเด็กช่วงนี้หากใช้สีน้ำในช่วงนี้
เด็กจะต้องคอยใช้พู่กันจามสีอยู่เสมอจึงวาดได้ ทำให้กระดาษเป็นรอยจุดๆ เส้นต่างๆ
จะไหลไปถึงกัน ทำให้ภาพไม่ชัดเจน จนในที่สุดก็ดูไม่รู้เรื่อง
ทำให้เด็กเบื่อเพราะควบคุมสียาก จึงเหมาะกับเด็กโตมากกว่าเด็กเล็ก
สีพลาสติก (plastic
or acrylic) มีขายตามร้านวัสดุก่อสร้าง
บรรจุในกระป๋องหลายขนาด และแบบในหลอด ราคาสูง มีเนื้อสีข้น ระบายได้เนื้อสีหยาบ
มีกลิ่น เหมาะกับงานใหญ่ที่ไม่ต้องใช้รายละเอียดมากนัก
สามารถใช้แทนสีฝุ่นหรือสีน้ำได้ ข้อเสียคือ แปรงหรือพู่กันจะต้องจุ่มไว้ในน้ำเสมอ
ขณะที่พักการใช้ชั่วคราว และจะต้องล้างอย่างดีหลังจากเลิกใช้แล้ว
เนื่องจากสีมีคุณสมบัติแห้งเร็วจะทำให้พู่กันหรือแปรงแข็งใช้ไม่ได้
➤สีจากธรรมชาติ
สีจากธรรมชาติจะเป็นสีที่ได้จาก
ผัก ผลไม้ ดอกไม้ ใบไม้ ลำต้น
ราก หรือ เปลือกของพืช ดิน ฯลฯ
เป็นสีที่ไม่สารเคมีเจือปน จึงไม่เป็น
อันตราย แก่เด็ก อย่างไรก็ตาม
สีจากธรรมชาติบางชนิดก็อาจเป็น
อันตรายที่เกิดจากอาการแพ้ในรูปแบบต่างๆ ได้
➤วัสดุในการทำศิลปะ
กาว กาวที่เหมาะสมกับเด็กมากที่สุดคือกาวที่กวนเองจากแป้งมันหรือแป้งข้าวเหนียว
เรียกว่าแป้งเปียก ราคาถูก
ใช้งานได้ง่ายกว่ากาวชนิดอื่นๆ
ไม่เหนียวเหนอะหนะหรือยืดยาวเป็นเส้น ล้างออกง่าย นอกจากนี้ยังมี กาวน้ำ และ กาวลาเท็กซ์ ส่วนกาวถาวร หรือนิยมเรียกกันว่า กาวตราช้าง หรือกาวร้อน
มักใช้ติดงานที่ต้องการความติดแน่นคงทน
หากติดมือจะล้างออกยากมากต้องแช่และล้างในน้ำอุ่น เหมาะสำหรับผู้ใหญ่
ดินเหนียว
หรือดินตามธรรมชาติมีมากในต่างจังหวัด
ขุดหาได้ทั่วไป มีความนิ่มเหนียว นำมาใช้ปั้น
ตากแห้งหรือเผาเป็นเครื่องปั้นดินเผาได้ ระบายสีได้
ดินน้ำมัน
เป็นดินที่มีส่วนผสมของน้ำมันผสมอยู่
มีกลิ่นแรง เนื้อนิ่มเมื่อโดนความร้อน และแข็งได้เมื่อเจออากาศเย็น
เหนียวติดมือไม่เหมาะกับเด็กเล็กๆ
ดินวิทยาศาสตร์
มีลักษณะนิ่ม
มีหลายสี ไม่เหนียวติดมือเหมือนดินน้ำมัน
และมักจะไม่มีสารเคมีที่เป็นอันตรายเจือปน จึงเหมาะสำหรับเด็ก
➤อุปกรณ์ที่ใช้ในงานศิลปะ
อุปกรณ์
คือ เครื่องมือที่ใช้ในการทำงาน เป็นสิ่งที่ไม่หมดเปลือง
ไป
แต่มีอายุในการใช้งานยืนนานตามชนิดหรือคุณภาพของสิ่งนั้นๆ
➤ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับสี
1. สีเป็นองค์ประกอบของศิลปะที่มีอิทธิพลต่อความรู้สึกมากกว่าองค์ประกอบชนิดอื่น
2. สีเป็นวัตถุที่ได้จากธรรมชาติหรือจากที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้นมา
-
สีจากธรรมชาติ เช่น สีของดอกไม้ ใบไม้ ผล ราก ลำต้น
-
สีจากการสังเคราะห์ขึ้นมา เช่น สีน้ำ สีโปสเตอร์ สีอะคริลิก สีฝุ่น สีน้ำมัน
สีทาบ้าน สีพลาสติก ฯลฯ
❤ การประเมินผล
ประเมินตนเอง : ตั้งใจฟังอาจารย์ สนใจงาน
ประเมินตนเอง : ตั้งใจฟังอาจารย์ สนใจงาน
ประเมินเพื่อน : เพื่อนตั้งใจฟังอาจารย์
ประเมินอาจารย์ : อาจารย์ให้คำแนะนำ สอนเข้าใจ
ประเมินอาจารย์ : อาจารย์ให้คำแนะนำ สอนเข้าใจ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น